Van scholier in Hoogerheide naar hoofd plastische chirurgie bij het VUmc

Foto: Jan

Mark-Bram Bouman, hoofd plastische chirurgie bij het VU medisch centrum, vertelde bij het KKP in Huijbergen over zijn werk in de gender chirurgie in het VU medisch centrum en plastische chirurgie in Laos.

Mark-Bram Bouman

Geboren in Amsterdam is Bouman op zijn negende jaar met zijn ouders verhuist naar Hoogerheide. In Hoogerheide ging hij naar de lagere school. Na de lagere school in Hoogerheide en het Roncalli in Bergen op Zoom studeerde Bouman, van 1990 tot zijn afstuderen in 1998, geneeskunde aan de VU in Amsterdam.

Na verschillende functies op Aruba, Costa Rica, Zimbabwe, in Hilversum en bij het VU medisch centrum begon hij aan de vervolgopleiding voor plastische chirurgie. Na drie jaar opleiding chirurgie in Rotterdam en nog eens drie jaar plastische chirurgie aan de VU in Amsterdam bleef Bouman na zijn opleiding aan als staflid bij het VU medisch centrum.

Geïnspireerd door professor Mulder, die zelfs van zijn pensionering terugkwam om Bouman op te leiden, specialiseerde hij zicht daarna in gender chirurgie. Na al die jaren is hij nu hoofd van de afdeling plastische chirurgie in het VU medisch centrum.

Vrijdagmorgen gaf Bouman een lezing over zijn werk op de maandelijkse vrijdagochtend bijeenkomst van KKP Huijbergen

KKP Huijbergen

Het KennisKnoopPunt (KKP) Huijbergen is een vereniging van zelfstandige professionals uit West-Brabant en Zeeland, werkzaam in de zakelijke dienstverlening. Iedere eerste vrijdagochtend van de maand komen de leden van het KennisKnoopPunt bij elkaar voor een gezamelijk ontbijt op landgoed De Vijverhoeve in Huijbergen.

Gender chirurgie bij het KKP ontbijt

Nadat Ethienne Schoenmaker Bouman geïntroduceerd had, begon de lezing met een korte uitleg over wat gender-dysforie is.

Gender-dysforie

Gender-dysforie is het gevoel van onvrede en onbehagen over het man of vrouw zijn.
Het man of vrouw zijn is een belangrijk deel van ieders identiteiten als daar iets niet goed zit kan dit veel problemen geven met het zelfbeeld en het functioneren in de maatschappij.

Dacht men er vroeger nogal rechtlijnig over, je bent man of je bent vrouw, tegenwoordig is het duidelijk dat dit niet voor iedereen opgaat en dat er ook mensen zijn die transseksueel zijn. Een term die sowieso al fout is omdat het in principe niets met seks te maken heeft maar met de identiteit van een persoon.

De eerste geslachtsveranderingsoperaties

In de 70-er jaren werd in Casablanca de eerste geslachtsveranderingsoperatie uitgevoerd door dokter Georges Burou die een man middels een operatie in een vrouw veranderde.

In Nederland, in Amsterdam, was het plastisch chirurg professor Freek Bouman (geen familie van) die in april 1971 de eerste geslachtsaanpassende operatie uitvoerde.

In 1985 met de nieuwe wet op geslachtswijziging werd het ook mogelijk om het geboortebewijs en de vermeldingen in de burgerlijke administratie te wijzigen. Hiervoor moest wel de fysieke aanpassing van het geslacht uitgevoerd zijn, was absolute onvruchtbaarheid een eis en was er een uitspraak van een rechter voor nodig.

In de 70-er en begin 80-er jaren was er wereldwijd nog weinig kennis over gender-dysforie en geslachtsveranderingsoperatie en Nederland liep voorop in de ontwikkelingen op dit gebied.
In Nederland werd destijds de behandeling met puberteitsremmers voor kinderen met gender-dysforie geïntroduceerd, een behandeling die nog altijd als ‘The Dutch protocol’ te boek staat. Met deze risicoloze behandeling wordt de puberteit uitgesteld waardoor geslachtskenmerken zich nog niet ontwikkelen.

Kennis en Zorg Centrum voor Genderdysforie

In 2006 werd op het VU medisch centrum het centrum voor ‘patiëntenzorg genderdysforie’ gestart. Dit was nodig want een geslachtsaanpassende operatie is zeker niet alleen een ’technische’ operatie. Er komt nog veel meer bij kijken voor een operatie uitgevoerd kan worden. Binnen het centrum voor patiëntenzorg genderdysforie werken medici van diverse disciplines samen, zoals psychologen, gynaecologen en chirurgen, om de patiënt goed te kunnen helpen.

De wet van 2014

In 2014 werd er een nieuwe wet van kracht waardoor iedere Nederlander, van 16 jaar of ouder , via de ambtenaar van de burgerlijke stand in zijn of haar geboortegemeente de aanpassing in de geboorteakte kon laten uitvoeren, mits ondersteund door een deskundigenverklaring dat het een wilsbekwaam persoon betreft met de blijvende overtuiging om tot het andere geslacht te behoren. De fysieke operatie was nu geen eis meer.

Aantal patiënten groeit

Sinds 2010 waar er circa 200 aanmeldingen waren bij het VU medisch centrum, is het aantal aanmeldingen gestegen naar zo’n 1000 per jaar.

De oorzaken van deze groei zijn onder andere het toegenomen begrip voor de problematiek van transgenders in de maatschappij en meer maatschappelijke en media belangstelling waardoor transgenders eerder voor hun geaardheid uit durven komen.

Om in aanmerking te komen voor gender chirurgie in Nederland moet de patiënt onder andere 18 jaar of ouder zijn en een verwijzing hebben van het multidisciplinaire genderteam. Dit in tegenstelling tot commerciële klinieken in de Verenigde Staten waar kinderen vanaf 14 jaar geopereerd worden.

De operaties

Aan de hand van powerpoint beelden en video’s legde Bouman uit hoe de diverse operaties in zijn werk gaan. Zo word bij een vrouw die man wil worden een penis gemaakt van bijvoorbeeld een stuk weefsel van het bovenbeen, de onderarm of de lies.
Bij een man die vrouw wil worden is één van de gebruikte technieken het omkeren van de penis naar binnen toe.

Bouman liet zien hoe delicaat te werk gegaan wordt om de bloedvaten en zenuwen uiteindelijk aan elkaar te koppelen zodat er ook gevoel in de gevormde geslachtsorganen zal zijn.

Bij het Kennis en Zorg Centrum voor Genderdysforie, vertelde Bouman, wordt ook voortdurend gezocht naar betere methoden om deze operaties uit te voeren.

De huidige stand van zaken

Mede door de betere maatschappelijke acceptatie is er een enorme toename van aanmeldingen voor geslachtsveranderingsoperaties en vallen transgenders gewoonlijk niet meer op in de maatschappij.
Bij geslachtsveranderingsoperaties worden alle plastisch chirurgische technieken toegepast. Het zijn functionele operaties waar de cosmetische kant steeds belangrijker wordt. Elke geslachtsveranderingsoperaties is het gevolg van een lang proces daarvoor, een multistage en multidisciplinair proces en zeker geen ‘solo’ operatie.
Naast het VU medisch centrum in Amsterdam, worden ook in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) geslachtsveranderingsoperaties uitgevoerd.

Organisaties

Er zijn nu ook diverse organisaties om transgenders te ondersteunen zoals Patiëntenorganisatie Transvisie, Humanitas, TNN en Transgender Europe.
Voor kennisuitwisseling bij professionals is er de EPATH, European professional Association for Transgender Heath en de WPATH, de World Professional Association for Transgender Health.

Links

Het werk van stichting Bridge the Gap in Laos

Een aantal deelnemers aan het KKP ontbijt moesten rond negen uur vertrekken maar voor de achterblijvers had Bouman een presentatie over zijn werk voor stichting Bridge the Gap in Laos.

In 1994 werd de stichting Bridge the Gap opgericht met tandarts professor Dam Backer en plastisch chirurg professor Wiebe Mulder met als doel het scholen van lokale chirurgen en het behandelen van kinderen met schisis (hazenlip is de meer bekende benaming). Schisis is een aandoening die in Azië twee keer zo veel voorkomt als in West Europa.

Kinderen met een hazenlip (foto uit de presentatie van Bouman)

Bouman besteed elk jaar twee weken aan plastische chirurgie voor stichting Bridge the Gap, eerst een aantal jaren in Vietnam en de laatste jaren in Laos.

Loas ligt tussen Vietnam en Thailand en was tot 1954 een Franse kolonie en wordt tegenwoordig bestuurd door de Laotiaanse Revolutionaire Volkspartij.

Bouman doet de operaties voor stichting Bridge the Gap in het universiteits-ziekenhuis in Vientienne. Naast het verhelpen van hazenlippen, doet Bouman ook andere plastische chirurgie om gezichtsverminking te verhelpen zoals het gezicht van een man die door een beer in zijn gezicht gewond geraakt was of een vrouw waar een tumor van haar neus gehaald was, die een gereconstrueerde neus kreeg.

Het team in Laos (foto uit de presentatie van Bouman)

Sponsors

Het werk van stichting Bridge the Gap wordt betaald door sponsors. Om een idee van de kosten te geven, een enkele lipsluiting kost €100. De vrijwilligers van stichting Bridge the Gap betalen zelf hun reiskosten.
Kijk op de website van stichting Bridge the Gap voor informatie over het ondersteunen van het werk van deze stichting.

Links

Cookieinstellingen