Maandagmiddag werd in Molen Johanna in Huijbergen de overeenkomst getekend tussen de gemeente Woensdrecht en Molenstichting Molen Johanna.
Molen Johanna in Huijbergen
Rijdend van Wouwse Plantage de kern van Huijbergen in, zie je meteen de stenen bergmolen, molen Johanna staan, net voorbij de bocht naar de Bergsestraat.
De molen werd in 1862 gebouwd in opdracht van Petrus Johannes Backx. De pastoor van de parochie wilde graag een molen binnen zijn parochie hebben en had er daarom bij Backx op aangedrongen de molen te laten bouwen.
Momenteel is de molen ingericht om graan te malen maar in de oorspronkelijke bouwvergunning staat de molen als oliemolen vermeld. Naast de molen bevond zich vroeger een houtzagerij die, via een systeem van riemen en assen, ook door de wieken van de molen werd aangedreven. Een restant van deze constructie is beneden in de molen nog te zien.
Nadat de molen in verval was geraakt werd hij in 1966 aan de gemeente Huijbergen verkocht. In 1967 is de molen gerestaureerd en wordt sindsdien regelmatig gebruikt. Molen Johanna in Huijbergen is sinds 1971 een Rijksmonument in de categorie ‘Boerderijen, molens en bedrijven’.
De molenaar
Sinds circa 1987 wordt de molen in bedrijf gehouden door vrijwillig molenaar Hans Oele. Zo’n dertig jaar lang kwam hij zondagsmiddags naar de molen. Dit deed hij, tot zijn pensioen, naast zijn zijn baan als technicus op vliegbasis Woensdrecht.
Molenaar Hans Oele in ‘zijn’ molen Johanna in 2016 (Archief Regioactueel.nl)
Op zondag 15 mei 2016, op landelijke molendag, kreeg Oele hiervoor een koninklijke onderscheiding uitgereikt door burgemeester Steven Adriaansen.
Lange tijd was molen Johanna iedere zondagmiddag open voor het publiek. Oele vertelde hier destijds over “Als het even kan ga ik koren malen, dat is mijn favoriete bezigheid. Het voelt toch als samenwerken met zo’n imposant bouwwerk. Het mooiste is dat ik de nostalgie kan terughalen en dat ik de bezoekers kan laten zien hoe het vroeger was.”
In verband met de gezondheid en leeftijd van Oele werd het steeds moeilijker voor hem om de molen te onderhouden en zondagsmiddags te openen. Helaas gaat een molen die niet gebruikt wordt achteruit, dus moest er iets gebeuren.
Molenstichting Molen Johanna
Na de gemeentelijke herindeling, is Huijbergen onderdeel van de gemeente Woensdrecht. In en na de financiële crisis enkele jaren geleden moest de gemeente bezuinigen. Daarom werden een aantal panden van de gemeente afgestoten. Ook molen Johanna stond, mede door de €20.000 onderhoudskosten, op de nominatie om verkocht te worden maar nu de economie weer wat aangetrokken is, is er weer budget dus kan de molen voor de inwoners van gemeente Woensdrecht behouden worden.
De molen blijft dus eigendom van de gemeente Woensdrecht en het beheer van de molen wordt nu ondergebracht in de Molenstichting Molen Johanna. Deze stichting is opgericht op initiatief van de lokale gemeenschap die de molen voor Huijbergen wilden behouden.
Maandagmiddag kwam wethouder Jeffrey van Agtmaal naar Huijbergen. In de ingang van de molen werd een door de gemeente Woensdrecht aangeboden bord onthuld ter ere van de overdracht van het beheer van de molen naar de stichting.
Wethouder Van Agtmaal: “Met de komst van ‘Molenstichting Molen Johanna’ wordt de exploitatie van molen weer nieuw leven ingeblazen. De molenstichting gaat de komende twee jaar de exploitatie van de molen verzorgen. Daarna beoordelen we of het haalbaar is dat de samenwerking voor een langere periode wordt voortgezet. Om ervoor te zorgen dat de molenstichting de exploitatie van de molen goed kan uitvoeren, verstrekt de gemeente een (eenmalig) startbudget van €5.500,-“.
Na de onthulling van het bord overhandigde de wethouder de sleutel van de molen aan de voorzitter van de stichting, Theo Sanders uit Huijbergen.
Het enige wat nu nog moest gebeuren was het tekenen van de overeenkomst tussen de molenstichting en de gemeente Woensdrecht waarop de Molenstichting Molen Johanna officieel beheerder van de molen werd.
Diploma’s
Een molen is in feite een hele grote zware machine die, als hij niet goed bediend wordt, gevaar op kan leveren. (De wieken alleen wegen al circa vijf ton ! ) Daarom moeten molenaars een diploma halen om de molen te mogen laten draaien.
Twee vrijwillige molenaars, Theo Sanders en Judo Goris, zijn momenteel in opleiding voor dit diploma. Voorlopig blijft de huidige molenaar, Hans Oele, ook nog betrokken bij de molen.
De toekomstplannen
Als eerste klus voor de molenstichting is het zaak de molen weer helemaal in orde te maken. Er moet opgeruimd en schoongemaakt worden, de techniek moet onderhouden worden en alles moet klaargemaakt worden zodat de molen uiteindelijk weer kan gaan draaien.
Daarna staan er diverse activiteiten in de planning. Zo wil de molenstichting de molen weer minimaal een middag in de week openstellen voor het publiek, de molen kan opgenomen worden in fietsroutes rond Huijbergen, er kunnen excursies gegeven worden en er komt een website. Ook een zondagmarkt met streekproducten op het terrein bij de molen wordt overwogen. Op de langere termijn wil de stichting een toilet bij de molen voor bezoekers en een educatief bezoekerscentrum op het terrein achter de molen.
In de molen
Vrijwillig molenaar in opleiding, Judo Goris, gaf na het officiële gedeelte van de ondertekening nog een korte rondleiding door de molen. Via een smal trapje ging het naar de eerste verdieping, op het niveau van de heuvel waar de molen op staat. (vandaar de naam ‘bergmolen’) daarna ging het, via nog smallere en steilere trapjes steeds hoger, tot helemaal bovenin de kap van de molen waar de as van de molenwieken de molen in komt en daar het grote aswiel aandrijft.
Molenaar in opleiding Judo Goris
Op de steenzolder staan twee molenstenen, een voersteen en een tarwesteen. De voersteen is bedoeld voor veevoer en de tarwesteen om meel te malen.
Een van de twee molenstenen met onder de vaste ‘ligger’ en boven de aangedreven ‘loper’.
Het mechanisme om zakken graan met windkracht omhoog te takelen
Het spoorwiel dat beide rondsels, die de molenstenen via de steenspil aandrijven, laat draaien
Het aswiel, bovenin de molen met de houten molenas en links het mechanisme om het aswiel vast te zetten
Als het niet waait, en er toch gemalen moet worden, dan kan de molen ook aangedreven worden door een oude eencilinder scheepsmotor. Met driehonderd toeren per minuut maakt deze nogal een zwaar geluid en geeft vieze rook. vandaar dat deze optie in de praktijk nooit gebuikt wordt.
Vrijwilligers en donateurs
De Molenstichting Molen Johanna bestaat op dit moment uit vijf personen. Uiteraard kunnen deze vijf personen niet alles zelf doen en daarom zoekt de stichting vrijwilligers en donateurs. Aanmelden hiervoor kan bij Theo Sanders en binnenkort, als de website klaar is, zou dat ook via de website moeten kunnen.
Uitleg door Hans Oele
Een 360° video uit 2016 waar molenaar Hans Oele de werking van de molen uitlegt.
